گزارش اچ پی؛
آینده تأمین امنیت غذایی در دستان سنجش از دور
به گزارش اچ پی اطلاعات ارزشمندی كه از به كارگیری فناوری ماهواره های سنجشی در كشاورزی برای تخمین سطح زیركشت محصولات، پایش سلامت و پیشبینی تولید آنها به دست می آید، آینده امنیت غذایی كشور را تضمین می نماید.
گروه دانش و فناوری - خبرگزاری مهر؛ معصومه بخشی پور: بیشتر از ۵۰ سال از به کارگیری فناوری ماهواره های سنجشی در حوزه کشاورزی در دنیا می گذرد و اطلاعات ارزشمندی که برای تخمین سطح زیرکشت محصولات کشاورزی، پایش سلامت و پیش بینی تولید آنها در سطوح مختلف جهانی، ملی و ناحیه ای به دست آمده است می تواند آینده امنیت غذایی هر کشوری را تضمین کند. جامعه بشری برای تأمین امنیت غذایی نیازمند آن است که از زمین های کشاورزی بعنوان یکی از بسترهای حیات مراقبت کند و این درحالی است که به سبب برخی ناآگاهی های انسانی این مراقبت کمتر اتفاق می افتد و توسعه را با مشکل مواجه می کند. این درحالی است که ارزیابی دقیق از منابع کشاورزی و بررسی موقعیت های مختلف زمین ها و مزارع کشاورزی به آسانی با وجود تکنولوژی های جدید مانند کشاورزی هوشمند و یا داده های ماهواره ای امکان پذیر است و فناوری فضایی و اطلاعاتی که از ماهواره های سنجش از دور به دست می آید، می تواند یکی از مهمترین ابزارهای توسعه در این بخش باشد. برآوردها نشان میدهد که الان بیشتر از ۱۶ میلیون هکتار زمین کشاورزی در کشور وجود دارد اما از فناوری های در رابطه با مدیریت هوشمند برای افزایش و ارتقای راندمان در این صنعت آنطور که باید استفاده نمی گردد و به بیان دیگر، کشاورزی در ایران هوشمند نیست و فرهنگ شکل گیری آن هم تقویت نشده است. الان عملیات دریافت داده از ماهواره و مشاوره دادن به کشاورزان، توسط تصاویر ماهواره های سنجش از دور در کشور امکان پذیر است و حتی استارت آپ های خیلی از این اطلاعات استفاده می نمایند و کشاورزان هم می توانند از این توانایی ها بهره بگیرند. برای مثال داده هایی که از ماهواره گرفته می شود (مانند تصویری از یک مزرعه)، به کشاورز نقص های زمین را می گوید و نیازهای زمین را شرح می دهد؛ کشاورز هم می تواند به کمک این داده ها، نقص های موجود را برطرف کند. نقش استارت آپ های فضاپایه در توسعه کشاورزی کشور درحال حاضر خیلی از کشورهای اروپایی و امریکایی از تکنولوژی های فضاپایه در حوزه کشاورزی استفاده می نمایند و در همین راستا استارت آپ های زیادی در سراسر قاره اروپا شکل گرفته اند که به کشاورزان عرضه خدمت و مشاوره می دهند. در ایران باآنکه تابحال به سبب تکنولوژی بالا و خاص صنعت فضایی، کمتر کسی به فکر ایجاد استارت آپ می افتاد اما درحال حاضر حدود ۲ هزار استارت آپ در حوزه فناوری فضایی به ثبت رسیده اند و نزدیک به ۱۰ درصد آنها هم در حوزه سنجش از دور فعال می باشند. این استارت آپ ها که با هدف تحقق آینده روشن وارد این صنعت شده اند، در حوزه های مختلف سنجش از دور با تمرکز بر داده های زمینی و کشاورزی، داده های معدن و اکتشافات، نقشه برداری و مخاطرات طبیعی مشغول به کار شده اند. در این میان الان حدود ۱۲ استارت آپ در کشاورزی شکل گرفته اند که مقرر است هم به بخش دولتی و هم به بخش خصوصی و به صورت کلی به عامه مردم خدمت رسانی کنند. از طرف دیگر یکی از اتفاقات خوبی که طی چند سال اخیر شاهد آن هستیم، واگذاری داده های ماهواره ای از جانب سازمان فضایی به استارت آپها و کشاورزان است که می تواند به توسعه کسب و کار و حاصلخیزی در صنعت کشاورزی کمک نماید.
در این عرصه استارت آپ ها می توانند کارهایی از قبیل تخمین سطح زیر کشت یک محصول تا دادن مشاوره به کشاورز را با بهره گیری از داده های ماهواره ای عملیاتی کنند و عرضه الگوی کشت به کشاورز و یا مشاوره پایش سلامت زمین ها و محصولات کشاورزی مؤثرترین و تاثیرگذارترین اقدام است. فعالان کسب وکارهای فضایی می توانند از سطح کلان که پایش سطح زیر کشت یک محصول است تا سطح مشاوره به کشاورزان در اصلاح الگوی کشت و درواقع مدیریت مزرعه که منجر به کشت بهینه و ارتقا کیفیت می شود، ورود کنند و با بهره گیری از داده های ماهواره ای، به عرضه خدمات بپردازند. مصطفی منصورپور، مدیرکل سنجش از دور سازمان فضایی ایران درباب کاربرد فناوری سنجش از دور در حوزه کشاورزی کشور به سوالات خبرنگار مهر پاسخ داد و اظهار داشت: سامانه های ملی پایش محصولات کشاورزی راهبردی از قبیل برنج، گندم و جو از سال ۱۴۰۰ اجرایی می شود و با اجرای آن اطلاعات بهنگام از وضعیت سطح زیر کشت، راندمان مصرف آب و همینطور پیش بینی میزان تولید این محصولات حداکثر ۱ ماه پیش از برداشت محصول به صورت مرتب مورد پایش قرار می گیرند. این گفتگو به شرح زیر است: * کاربرد سنجش از دور در حوزه کشاورزی چیست؟ با توجه به این که امنیت غذایی یکی از چالش های عصر حاضر است و توسعه کشاورزی یکی از ضروریات است، داده های سنجش از دور چه نقشی در این خصوص ایفا می کنند؟ آیا می تواند به افزایش تولید و محصول کمک کرده و یا سبب کیفیت محصول شود؟ یکی از کاربردهای مهم سنجش از دور، در حوزه کشاورزی و امنیت غذایی است. آنچه که باعث افزایش یا کاهش تولید یک محصول می شود به شرایط مواد مغذی موجود در خاک، میزان آب در دسترس، میزان نور دریافتی، دما، شرایط سلامت گیاه و شرایط محیطی بستگی دارد. فناوری سنجش از دور ماهواره ای ابزاری جهت دریافت داده ها و پایش وضعیت عرصه های مختلف طبیعی و انسانی روی کره زمین است. در مورد عرصه های کشاورزی با بهره گیری از سنجش از دور، نوع کشت، میزان رطوبت موجود در خاک و گیاه، دمای هوا، میزان تبخیر و تعرق و خیلی از پارامترهای محیطی در رابطه با وضعیت آب، خاک و گیاه که در رشد و تولید محصولات کشاورزی مؤثر است پایش می شود. سنجش از دور بوسیله افزایش اطلاعات و دانش مدیر مزرعه می تواند نقشی مهم در افزایش تولید محصول و استفاده بهینه از نهاده های تولید ایفا کند. فناوری سنجش از دور داده های ورودی برای خیلی از کارکردها در کشاورزی دقیق مانند کود دهی خاک بعد از رشد، تحلیل رطوبت، چگونگی رشد محصول و پایش تغییرات رشد، پیش بینی میزان محصول و غیره را تأمین می کند. در حقیقت این اطلاعات برای مدیران، کشاورزان و تولیدکنندگان محصولات زراعی برای تصمیم گیری در شرایط مقتضی بسیار کارگشا خواهد بود. * دراین زمینه وضعیت ایران چگونه است و از چه ماهواره هایی برای سنجش زمین های کشاورزی استفاده می شود و اصولاً چه داده هایی به دست می آید و در چه زمانی قابلیت استفاده دارد؟ باتوجه به اهمیت پایش ماهواره ای محصولات کشاورزی، در طراحی و ساخت اغلب ماهواره های سنجش از دور، توجه ویژه ای به محموله های سنجشی متناسب با پایش اهداف کشاورزی می شود. با گذشت بیشتر از ۵۰ سال از به کارگیری فناوری ماهواره های سنجشی در کشاورزی تابحال اطلاعات و سامانه های ارزشمندی در کشورهای مختلف بمنظور تخمین سطح زیر کشت، پایش سلامت، پیش بینی تولید در سطوح مختلف جهانی، ملی، ناحیه ای و حتی در سطح مزرعه توسعه داده شده و در حال اجراست. در کشور ما هم این امر مسبوق به سابقه بوده و مجموعه جهاد کشاورزی از اولین ارگان های بهره بردار خدمات سنجش از دور ماهواره ای بوده است اما متأسفانه به بهره برداری جدی از این فنآوری در حوزه کشاورزی، توجه کافی نشده است. امروزه با وجود داده های ماهواره ای مجانی و نیروهای جوان و مستعد، استارت آپ ها و شرکتهای نوپا در حوزه سنجش از دور کشاورزی، استفاده از مزایای سنجش از دور برای کشاورزان در دورترین نقاط کشور هم امکان پذیر است. * آیا تابحال این داده ها توانسته به یکی از چالش ها و مشکلات کشاورزی کمک کند؟ هم اکنون داده های ماهواره ای فراوانی جهت پایش اکوسیستم کشاورزی در دسترس هستند و قابلیت پایش روزانه و هفتگی تمامی سطح کشور وجود دارد. همینطور ظرفیت کارشناسی مناسبی هم جهت تحلیل این داده ها و عرضه خدمات ارزش افزوده ماهواره ای به کشاورزان و مدیران در سطوح مختلف کشوری و استانی وجود دارد. با توجه به این پتانسیل های ارزشمند، تابحال عزم جدی در بهره گیری از این خدمات به عمل نیامده و کوشش های صورت گرفته عمدتاً به صورت موردی بوده و کامل نشده است. البته بخش عظیمی از این عدم موفقیت ها به نظام کشاورزی خرده مالکی کشور مربوط می شود (عدم توجه به تولید اقتصادی و استفاده بهینه از نهاده ها)؛ اما مهمترین علت می تواند به عدم برنامه ریزی مناسب جهت ترویج و بهره برداری از خدمات نوین فناورانه در مدیریت کلان کشاورزی ارتباط داشته باشد.
* چه میزان از سطح زیرکشت زمین های کشاورزی در کشور توسط ماهواره ها رصد می شود؟ هم اکنون پایش متمرکز و عملیاتی از سطح زیر کشت محصولات کشاورزی کشور با بهره گیری از فناوری سنجش از دور ماهواره ای وجود ندارد و عمده کوشش های صورت گرفته به صورت موردی و در چارچوب مطالعات پژوهشی یا مطالعات موردی است. دراین زمینه سازمان فضایی ایران باتوجه به وظایف حاکمیتی خود و بعنوان یک سازمان پیشرو در شناخت و بهره گیری از فناوری سنجش از دور ماهواره ای در سطح کشور، مبادرت به تعریف سامانه های ملی جهت پایش محصولات کشاورزی راهبردی از قبیل برنج، گندم و جو کرده و امیدواریم از سال ۱۴۰۰ با اجرایی شدن این پروژه ها، اطلاعات بهنگام از وضعیت سطح زیر کشت، راندمان مصرف آب و همینطور پیش بینی میزان تولید این محصولات حداکثر ۱ ماه پیش از برداشت محصول به صورت مرتب مورد پایش قرار گیرند. این اطلاعات نقش مهمی در برنامه ریزی ملی و ناحیه ای جهت افزایش راندمان تولید و همینطور پشتیبانی از امنیت غذایی کشور خواهد داشت. * نتایج رصد در یک سال قبل برای محصولات اساسی مانند برنج و گندم و هم تنوع محصولات چه بوده است؟ در زمینه پایش عرصه های کشاورزی با بهره گیری از فناوری سنجش از دور، باتوجه به جایگاه و اهداف کلان در سازمان فضایی ارتباط مناسبی با وزارت جهاد کشاورزی و همینطور مدیران استانی در قطب تولیدات کشاورزی در کشور داریم. عمده این همکاری ها در چارچوب عرضه خدمات نمونه از قبیل نقشه های سطح زیرکشت و پیش بینی میزان تولید در استان های مهم بوده که با هدف اثبات توانمندی این فناوری و بستر سازی جهت ورود بخش خصوصی جهت تداوم برنامه های اجرایی در سطح کشور انجام می شود. همینطور علاوه بر محصولات تولید شده در اداره کل سنجش از دور سازمان فضایی ایران، محصولات پایشی تولید شده توسط بخش خصوصی از قبیل محصولات استارت آپ ها هم الان در دسترس مردم و دستگاه های بهره بردار عرضه می شود که هدف از این اقدامات افزایش اقبال مدیران و کشاورزان برای بکارگیری فناوری های باارزش و مفید فضاپایه در زمینه مدیریت نوین عرصه های کشاورزی و توسعه کسب و کار این حوزه است. * با چه سازمان ها و نهادهایی دراین زمینه همکاری دارید؟ سازمان فضایی ایران بعنوان بخش حاکمیتی سنجش از دور، در جهت شناساندن پتانسیل ها و ظرفیت های سنجش از دور با تمامی نهادهای بهره بردار این حوزه همکاری دارد و در سالهای اخیر تلاش کرده است نیازهای موجود را به سمت بخش خصوصی و شرکت های نوپا هدایت کند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب