یادداشت؛
6 ابهام برای لایحه عضویت ایران در فدراسیون بین المللی فضانوردی
اچ پی: یك پژوهشگر و تحلیلگر مسائل اقتصاد سیاسی به بررسی ابهامات لایحه عضویت ایران در فدراسیون بین المللی فضانوردی پرداخت.
به گزارش اچ پی به نقل از مهر، حسین حاجیلو در یادداشتی با عنوان «آیا لایحه عضویت در فدراسیون بین المللی فضانوردی، همان «برجام فضایی» است؟» آورده است: دولت لایحه عضویت سازمان فضایی ایران در فدراسیون بین المللی فضانوردی را به مجلس ارائه کرده است. تجربه دولت در مواجهه با معاهدات و نهادهای بین المللی همچون آژانس انرژی اتمی، ۲۰۳۰، توافق پاریس، FATF و برجام نشاندهنده شکست دولت در تامین منافع ملی است، پس مجلس نباید در الحاق به این فدراسیون عجله به خرج دهد.
فدراسیون بین المللی فضانوردی (آی. ای. اف) یک سازمان غیردولتی و غیرانتفاعی است و برخلاف نام آن که در ظاهر یک نهاد بین المللی است، اما تحت قوانین فرانسه فعالیت می کند و در سال ۱۹۵۱ تأسیس شده است. این فدراسیون در حوزه تحقیقات فضایی و کاربرد این تحقیقات فعالیت دارد و اعضای آن شامل مؤسسات، صنایع، ارائه دهندگان خدمات، محافل دانشگاهی و انجمن های حرفه ای ملی و بین المللی هستند. دفتر مرکزی آن در شهر پاریس در کشور فرانسه قرار دارد و همکاریهای بین المللی و تبادل اطلاعات از کارویژه های اصلی این فدراسیون است.الحاق غیرقانونی سازمان فضایی ایران به فدراسیون بین المللی فضانوردی در سال ۱۳۹۲مطابق سایت فدراسیون بین المللی فضانوردی، سازمان فضایی ایران از سال ۱۳۹۲ به آن ملحق شده است. مطابق اصل ۷۷ قانون اساسی، «عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، قراردادها و موافقت نامه های بین المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد» و مطابق اصل ۱۲۵ قانون اساسی، «امضای عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، موافقت نامه ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولتها و همین طور امضای پیمانهای مربوط به اتحادیه های بین المللی بعد از تصویب مجلس شورای اسلامی با رئیس جمهور یا نماینده قانونی او است». اما الحاق سازمان فضایی ایران به فدراسیون بین المللی فضانوردی بصورت غیرقانونی و بدون تصویب مجلس انجام گرفته است. دولت قبل از این در معاهدات، توافقات و کنوانسیون های بین المللی دیگر نیز چنین رفتاری داشته است که می توان به اجرای غیرقانونی ۲۰۳۰، توافق پاریس، برنامه اقدام FATF و… اشاره نمود.تصویب در کمیسیون صنایع، انتظار برای تصویب در صحنبا وجود اینکه دولت از سال ۹۲ به طور غیرقانونی عضو فدراسیون بین المللی فضانوردی است اما در سالهای اخیر کوشش کرد زیرساخت قانونی نیز برای این الحاق ایجاد کند. لایحه عضویت سازمان فضایی ایران در این فدراسیون به پیشنهاد وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در جلسه ۶ اسفندماه ۱۳۹۶ هیئت وزیران به تصویب رسیده است و تصویب آن در مجلس شورای اسلامی تا حالا به طول انجامیده است. اما در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۹۹ این لایحه در کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی تصویب گردید و در هفته جاری در دستور صحن علنی قرار دارد. الحاق به فدراسیون فضایی چه ملاحظاتی دارد؟۱. تجربه ناموفق در مواجهه با معاهدات و نهادهای وابسته به نظام سلطهدر دلیلهای توجیهی این لایحه آمده است: «به منظور گسترش حضور فعال و هدفمند جمهوری اسلامی ایران در سازمان ها و مجامع بین المللی و منطقه ای و بهره گیری از آن در جهت تامین منافع ملی و تحقق هرچه بیشتر هم گرایی منطقه ای و بین المللی در امتداد اصول و اهداف راهبردی سیاست خارجی کشور و ضرورت توسعه و به کارگیری امکانات و ظرفیت های بالقوه در امتداد اهداف اقتصادی و اجتماعی کشور و باتوجه به اهمیت و ضرورت توسعه و کاربرد کارهای فضایی برای مقاصد صلح آمیز، ارائه اطلاعات، غلبه بر چالشهای پیش رو، دسترسی به شبکه جهانی و به رسمیت شناختن دستاوردهای جمهوری اسلامی ایران، این لایحه برای طی تشریفات قانونی تقدیم می شود». با بررسی تجربه کشور در مواجهه با معاهدات و نهادهای وابسته به نظام سلطه متوجه می شویم که عمده این توافقات با توجیه استفاده از فرصتهای همکاری و حضور فعال در مجامع بین المللی پذیرفته شده است اما نهایتاً نه فقط از فرصتهای این مجامع استفاده نشده است، بلکه این تعامل موجب دخالت نظام سلطه در مسائل داخلی کشورمان شده است. مشارکت در هر معاهده و نهاد بین المللی حقوق و تکالیفی را به دنبال دارد، اما تجربه ما نشان میدهد که در عمده این معاهدات و نهادها تکالیفی که بر گرده کشور بار شده بسیار بیشتر از حقوقی است که به آن رسیده ایم. نمونه کامل این تجربه را در مواجهه ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی و عضویت در انپیتی مشاهده می نماییم. اساساً انپیتی با هدف کمک کشورهای دارای فناوری هسته ای به کشورهای فاقد این فناوری به وجود آمده است اما نتیجه عضویت ایران این شده است که ما از حقوق مسلم و اولیه خود نیز محروم گشته ایم و این معاهده مبنایی برای رسیدن به توافق هسته ای برجام شده که در این توافق نیز با وجود انجام تکالیف خود در زمینه نظارتها و بازرسی های آژانس، اما خیلی از حقوق هسته ای ما پایمال گشته است. تجربه کشورمان نشان میدهد که عضویت در معاهدات و نهادهای به ظاهر بین المللی بدون در نظر گرفتن شرایط کشور، با توجیه استفاده از منافع و شبکه های جهانی و همین طور گرفتن بهانه از دست دشمنان منجر به ایجاد چالشهای جدیدتر با غرب شده است.۲. الزام آور بودن تصمیمات فدراسیون برای سازمان فضایی ایراندر بند ۴ از ماده ۶ اساسنامه فدراسیون آمده است: «تصمیمات اتخاذشده توسط مجمع عمومی، چه به صورت توافق عمومی و چه به صورت رأی گیری، برای همه ی اعضا الزام آور است.» این بند به روشنی بیان می کند هر تصمیمی که فدراسیون بگیرد، اعضا ملزم به اجرای آن هستند. در حقیقت با پیوستن سازمان فضایی به این فدراسیون، عملاً تصمیمات آتی این فدراسیون می تواند جایگزین سیاستگذاری ها و تصمیمات حاکمیت جمهوری اسلامی بر کارهای فضایی کشور شود! بعنوان نمونه اگر روزی فدراسیون تصمیم بگیرد که اطلاعات کارهای فضایی کشورهای عضو طی پروتکل خاصی به اشتراک گذاشته شود، سازمان فضایی ایران ملزم به ارائه این اطلاعات خواهد بود.۳. اتهامات غرب نسبت به صنایع فضایی و موشکی ایراناز آنجایی که ماهواره ها به وسیله موشک به فضا پرتاب می شوند، یکی از اتهامات آمریکا و اروپا نسبت به صنایع فضایی و موشکی ایران این است که ایران در پوشش کارهای فضایی، موشک های خودرا آزمایش می کند و به همین دلیل آمریکا و اروپا همیشه به پرتاب ماهواره توسط ایران اعتراض کرده اند. از طرف دیگر پرونده موشکی ایران از طرف غرب و حتی شورای امنیت سازمان ملل باز است و در چارچوب قطعنامه ۲۲۳۱ محدودیت های موشکی مقابل کشورمان اعمال گردیده است. از همین منظر باید نقش فدراسیون بین المللی فضانوردی نسبت به دخالت در سیاستهای هوا-فضا و موشکی کشور مورد ارزیابی دقیق قرار گیرد.۴. توقف پیشرفتهای فضایی در چند سال اخیردر سالهای اخیر و به دنبال انعقاد توافق برجام، علاوه بر صنعت هسته ای، صنایع مهم دیگری نیز گرفتار رکود شدند. بطوریکه مقام معظم رهبری چند ماه بعد از اجرای برجام و در تاریخ ۲۸ مهر ۹۵ در دیدار با نخبگان فرمودند: «گزارشهایی به من می رسد که برخی از طرح های کلان در موضوعات تحقیقاتی مهم مثل هوافضا، ماهواره و امثال اینها، گرفتار توقّف یا لنگی است؛ این من را نگران می کند». در همین زمینه باید نقش «عضویت سازمان فضایی کشور در فدراسیون بین المللی فضانوردی» که در سال ۹۲ به طور غیرقانونی انجام شده است در توقف یا لنگی هوافضای کشور بررسی شود.۵. از بین رفتن مصونیت حقوقی سازمان فضایی ایراندر اساس نامه این فدراسیون آمده است: «فدراسیون در کارهای خود، قانون انجمن های فرانسه مصوب ۱۹۰۱ را رعایت خواهدنمود.»بر همین اساس، مرکز پژوهش های مجلس در اظهارنظر کارشناسی خود دراین زمینه می نویسد: «حسب اساسنامه، مصونیت دولتی سازمان فضایی ایران در صورتِ ارتکاب جرم از بین خواهد رفت. توضیح آنکه ماده ۳ اساسنامه، فدراسیون را در کارهای خود تابع قانون انجمن های فرانسه قرار داده است. قانون انجمن های فرانسه نیز مشمولان خودرا در صورت ارتکاب جرم، تابع قوانین جزایی فرانسه می داند. بنابراین، سازمان فضایی ایران که یک نهاد دولتی است و مطابق با حقوق بین الملل از مصونیت های حاکمیتی بهره مند است، حسب این اساسنامه در صورت ارتکاب جرم، مصونیت خودرا از دست داده و مطابق با قوانین جزایی فرانسه با او برخورد خواهد شد».۶. ابهام در منافع پیوستن به فدراسیونهمانطور که ذکر شد، الحاق به این فدراسیون بصورت غیرقانونی از سال ۹۲ انجام شده است، اما دولت، بویژه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید به این پرسش پاسخ بدهد که این الحاق دقیقاً چه منافعی برای کشور داشته است که برای تثبیت و تصویب آن تلاش می شود؟ در شرایطی که کشور درگیر جنگ اقتصادی شدیدی است و همه دستگاه ها باید بر بهبود معیشت مردم تمرکز کنند، چرا فرصت و سرمایه نهادهای مختلف کشور (از جمله مجلس و شورای نگهبان) صرف این لایحه می شود؟ چه منافعی در قانونی شدن این الحاق وجود دارد؟نتیجه گیریبا توجه به ابهامات و تهدیداتی که پیوستن به فدراسیون فضانوردی برای کشور دارد و همین طور با توجه به این که دولت در ماههای پایانی عمر خود است (و قاعدتاً عضویت در معاهدات در این ماه ها با دقت و بررسی کمتری انجام می شود)، پیشنهاد می شود نمایندگان مجلس در تصویب این لایحه تأمل بیشتری به خرج دهند و هرگونه تصمیمی را به «بررسی های دقیق و کارشناسی ابعاد مختلف آن» و همین طور «ارائه گزارشی از منافع ناشی از عضویت در چند سال اخیر توسط دولت» موکول کنند.
منبع: اچ پی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب