اینترنت ماهواره ای در ایران رویا، تهدید یا ابزار؟
به گزارش اچ پی، از یک توییت شروع شد؛ جایی که ایلان ماسک از «فعال بودن استارلینک برای ایران» گفت و ناگهان خبرهایی از دسترسی به اینترنت ماهواره ای در فضای مجازی چرخید. اما پشت این ادعا، واقعیت دیگری پنهان است: ممنوعیت قانونی، محدودیت تجهیزات، و هشدارهایی درباره ی تهدیدات امنیتی.
نگار علی- از یک توییت شروع شد؛ جایی که ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس ایکس، در جواب کاربری ایرانی نوشت: «دسترسی به استارلینک برای ایران فعال است.» همین جمله کافی بود تا شایعه ی فعال شدن اینترنت ماهواره ای در ایران، به سرعت در فضای مجازی پخش شود. اما واقعیت ماجرا، چیزی جز تکرار ادعایی قدیمی نبود.
استارلینک، سرویسی است که از مدت ها پیش نامش در بین کاربران ایرانی پیچیده است؛ اما دسترسی به آن بازهم محدود و دشوار است. واردات تجهیزات آن ممنوع می باشد، استفاده از آن نیازمند ابزار خاص و پیچیده است و طبق اعلام رسمی، فعالیت آن در ایران مجاز نیست.
در سالیان اخیر، گزارش هایی از استفاده محدود برخی افراد در مناطق مرزی پخش شده، اما شواهد گسترده و قابل راستی آزمایی در دست نیست. هم زمان، کارشناسان امنیت سایبری نسبت به نتایج این دسترسی، چه در سطح فردی و چه حکمرانی دیجیتال، هشدار داده اند. از دشواری در رهگیری جرایم گرفته تا نبود زیرساخت قانونی برای نظارت، همگی قسمتی از زنجیره ای هستند که امکان استفاده گسترده از این فنآوری را پیچیده تر کرده اند.
در چنین شرایطی، اینترنت ماهواره ای نه ابزار نجات است، بلکه فناوری ای است که در خلأ سیاستگذاری روشن، به مسیری مبهم در چشم انداز اینترنت ایران بدل شده است؛ برای شفاف سازی بیشتر آن چه در انتظار اینترنت ماهواره ای استارلینک در ایران است، با وحید فرید، کارشناس فناوری به گفت و گو پرداختیم؛ مشروح این گفت و گو را در ادامه بخوانید:
بعید است استارلینک ۱۰۰هزار کاربر ایرانی داشته باشد این کارشناس فناوری در جواب این پرسش که آیا شواهدی از دسترسی کاربران داخل ایران به اینترنت استارلینک وجود دارد، گفت: «بله، ما از گذشته گزارش هایی داشتیم که برخی افراد در مناطق مرزی ایران به استارلینک دسترسی پیدا کرده اند. البته تعداد آنها بسیار محدود است. بطورمثال نیویورک تایمز گزارشی منتشر نموده بود بر اساس این که ۱۰۰ هزار نفر در ایران از استارلینک استفاده می نمایند که به نظر من اغراق آمیز و ناصحیح است؛ چون اگر این عدد واقعی بود، ما که در این زمینه فعال هستیم حتما دست کم چند مورد از آنرا مشاهده می کردیم.»
ساختار فیلترینگ عملکرد کاربران و توانایی پلیس را تحت تأثیر قرار داده او در ادامه و در جواب این پرسش که از نظر امنیت سایبری، ورود استارلینک به ایران چه پیامدهایی دارد، گفت: «مهم ترین مسئله این است که ساختار فیلترینگ فعلی، سبب شده هم عملکرد کاربران مبتلا به اختلال شود و هم توانایی پلیس فتا در ردیابی مجرمان سایبری کم شود. خیلی از کاربران از VPN استفاده می نمایند، در نتیجه نه هویت واقعی کاربر مشخص است، نه موقعیت جغرافیایی او. این مساله شناسایی مبدا و مقصد کارهای مجرمانه را برای پلیس دشوار می کند.»
وحید فرید در ادامه افزود: «از آنجا که استارلینک دیگر به اپراتور داخلی وابسته نیست و آدرس IP بوسیله اپراتورهای داخلی قابل رهگیری نخواهد بود. این یعنی پلیس ایران به اطلاعات کاربران استارلینک دسترسی ندارد و برای پیگیری جرایم، ناچار به تعامل با نهادهایی مانند اینترپل خواهد بود. در وضعیت فعلی، همکاری مؤثری بین پلیس بین الملل و ایران وجود ندارد و این مساله نظارت را به شدت دشوار می کند.»
این کارشناس فناوری در ادامه و در جواب این پرسش که آیا این مسئله فقط از نظر کنترل محتواست یا پای امنیت کاربر هم در بین است، گفت: «من با کنترل محتوا توسط پلیس مخالفم، اما معتقدم پلیس وظیفه دارد از کاربر در مقابل تهاجمات سایبری حمایت کند. بطورمثال در مقابل کلاهبرداری، تهدید به افشای اطلاعات، سوق دادن کاربران به سوی دارک وب و.... اما وقتی ابزار نظارت در اختیار پلیس نیست، در عمل این ماموریت محقق نمی گردد. بدین سبب نه فقط عملکرد نظارتی، بلکه امنیت کاربران هم تحت تأثیر قرار می گیرد.»
کاربرانی که دانش کافی در عرصه امنیت سایبری ندارند، بیشتر در معرض خطرند این کارشناس فناوری در ادامه و در جواب این پرسش که اینترنت های ماهواره ای مانند استارلینک، حریم خصوصی و امنیت داده های کاربران را تهدید کند، گفت: «استفاده از اینترنت ماهواره ای لزوماً تهدیدی برای امنیت داده ه ای کاربران نیست. اما از آنجائیکه نهادهای نظارتی در ایران امکان کنترل و پایش این فضا را ندارند، کاربرانی که دانش کافی در عرصه امنیت سایبری ندارند، بیشتر در معرض خطر قرار می گیرند.»
فضای سایبری ایران، از کنترل نهادهای رسمی خارج شده وی در ادامه اظهار داشت: «وقتی شما از اینترنت ماهواره ای یا VPN استفاده می کنید، پلیس فتا نمی تواند مسیر کلاهبرداری یا مبدأ حمله را ردیابی کند. اما ریشه این مشکل، خود فیلترینگ است؛ سیاستی که سبب شده بالاتر از ۸۰ یا ۸۵ درصد کاربران ایرانی به فیلترشکن روی بیاورند. این یعنی حتی بدون اینترنت ماهواره ای هم، فضای سایبری ایران در عمل از کنترل نهادهای رسمی خارج شده است.»
حاکمیت باید رفتار امن را به کاربران آموزش دهد این کارشناس فناوری در ادامه و در جواب این پرسش که حاکمیت باید چه برخوردی در برخورد با اینترنت ماهواره ای داشته باشد، گفت: «اینترنت چیزی نیست که با آن «مواجهه» شود. بلکه باید آموزش داده شود. مشکل ما نداشتن «سازوکار حمایتی» از کاربران است. بجای آنکه شورای عالی فضای مجازی یا پلیس، با نگاه تهدیدمحور اهتمام کنند جلوی کاربران را بگیرند، باید آنها را توانمند کنند.»
وی در ادامه اضافه کرد: «مثلاً بجای این که بگویند وارد تلگرام یا وب سایت خاصی نشو، بهتر است آموزش بدهند که اگر در یک پیام مشکوک، لینکی دریافت کردی، چه نکاتی را رعایت کنی. آموزش های امنیتی ساده و قابل فهم، بسیار مؤثرتر از فیلترینگ کور هستند. حالا، ما نه فقط کاربر را از نهاد حمایتی اش یعنی پلیس محروم کرده ایم، بلکه با فیلترینگ، او را به استفاده از مسیرهایی سوق داده ایم که هیچ نظارتی بر آنها وجود ندارد.»
خطر فیلترینگ از هر ابزار دیگری بیشتر است فرید در ادامه با اشاره به اینکه، خطری که فیلترینگ برای کشور ایجاد کرده، از هر ابزار دیگری بیشتر است، اظهار داشت: « فیلترینگ، رابطه میان کاربر و سرویس دهنده رسمی را قطع کرده و او را به مسیرهایی کشانده که دیگر امکان نظارت، حمایت و رسیدگی وجود ندارد. وقتی کاربر از VPN بهره می برد، حتی اگر قربانی کلاهبرداری شود، هیچ نهادی نمی تواند از او دفاع کند یا منبع تهدید را شناسایی کند. این همان خطری است که با اینترنت ماهواره ای هم تکرار خواهد شد. شما دیگر نه IP در اختیار دارید، نه داده ای که بشود تحلیل کرد. مگر در وضعیت خاص، بطورمثال بوسیله پلیس بین الملل، که آن هم باتوجه به وضعیت سیاسی ایران، عملیاتی نیست.»
از فیلترینگ تا استارلینک؛ خطراتی که کاربران ایرانی را تهدید می کنند این کارشناس فناوری در ادامه و در جواب این پرسش که چه تهدیداتی ممکنست هنگام استفاده از اینترنت ماهواره ای یا فیلترشکن برای کاربران ایجاد شود، اظهار داشت: «یکی از اصلی ترین تهدیداتی که کاربران با آن مواجه اند، کلاهبرداری های مالی، سرقت اطلاعات شخصی، یا اخاذی است. به عنوان مثال، کاربری ممکنست تصویری از خودرا برای رباتی ناشناس در پیامرسان ها ارسال نماید و بعداً با تهدید به انتشار آن، از او اخاذی شود. یا اطلاعات بانکی اش را در سایتی وارد کند که جعلی بوده و حسابش خالی شود. حتی کیف پول دیجیتال برخی افراد بدون آگاهی کافی بوسیله بدافزارها تخلیه شده است.»
وی در آخر اضافه کرد: «متأسفانه این تهدیدات در ایران به سبب فقدان آموزش های عمومی گسترده تر است. کاربران زیادی درگیر پروژه های شبه سرمایه گذاری می شوند که در عمل کلاهبرداری است. در صورتیکه در سایر کشورها، نرخ چنین جرائمی بسیار کمتر است چون آگاهی عمومی بالاتر است و نهادهای آموزشی و رسانه ای نقش ایجابی ایفا می کنند. در ایران، نهادهایی مانند صداوسیما یا آموزش و پرورش می توانند نقش برجسته ی در آموزش ایفا کنند، اما یا ضریب نفوذشان پایین است یا دیدگاه هایشان با نیازهای واقعی کاربران فاصله دارد.»
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب